Terminologia

Estilo-liburua
Arau orokorrak - Interfazea - Laguntza eta tutorialak - Terminologia - Hizkuntzak eta herrialdeak

Terminologia eta glosarioak hainbat formatutan erabiltzen dira itzulpenak egiteko orduan. Softwarez lagundutako itzulpenetarako aplikazioetan arrunta da terminologia TBX bezalako XML formatu konplexuetan gordetzea, baina baita CSV motako glosario sinple modura edukitzea ere. Bestalde, poterminology tresnak terminologia potentziala erauzten du PO fitxategietatik.

Glosarioak

Deskargatu daitezken glosarioak

Hauek dira deskargatu daitezkeen glosario erabilgarrienetako batzuk

• Microsoft-en produktuak euskaratzean erabilitako terminoen zerrenda hemendik deskarga daiteke, TBX formatuan.
• GNOME 3 euskaratzean sortutakoak hemen daude, PO eta CSV formatuetan.

Sarean kontsultatu daitezken glosarioak

• Microsoft Language Portal webgunean Microsoften produktuak euskaratzean erabilitako terminoak kontsultatu daitezke

• amaGama zerbitzarian hainbat proiektu libreen itzulpenetatik automatikoki ateratako glosarioa kontsultatu daiteke, kalitate aldakorra dute itzulpenek, irizpidez erabili.

• Mozilla Transvision Mozillaren produktuen terminologia bilatzailea.

• Mozilla Machinery Mozillaren itzulpen memoria bilatzailea.

• Euskalterm Eusko Jaurlaritzaren terminologia banku publikoa da. Android aplikazioa ere badu.

• Eusko Jaurlaritzako Euskararen Aholku Batzordearen (EAB) Terminologia Batzordeak onartutako hiztegiak PDF formatuan:
  • Bulegotika
  • Sare sozialak
  • Telefonia
  • Irudia, Ikus-entzunezkoak eta Soinua
  • 67 hiztegi espezifikoak...

• Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza: Software-lokalizazioetan erabiltzeko hainbat irizpide. 2011..

Tresna lagungarriak

Sakontzeko, ikus: Lan tresnak

• Euskalbar Sarean dauden hiztegi ugaritan bilatzea errazten duen Firefox gehigarri bat da.
• Euskalterm (Android) Euskalterm terminologia banku publikoa kontsultatzea ahalbidetzen duen Android aplikazio bat da.
• Itzuli+ itzultzaile neuronala Firefox gehigarri formatuan.
• Itzuli.

Ondoren datorren testuak ez du irizpide finkatu bat deskribatzen, baizik eta eztabaidarako oinarri bat. Beraz, eztabaidatu, aldatu eta hobetu beharreko alfa fasean dagoen testu modura hartu behar da, eta ez Librezaleko estilo-irizpide onartu modura.

Euskal hitzez.

Ingelesez ondo erroturik dauden terminoak euskaraz hainbat modutan eman litezke. Hautaketaren bat egiteko beharra izanez gero, gogoratuko ditugu hemen Ibon Sarasolak emandako irizpide batzuk [SARASOLA, Ibon: Euskara baturaren ajeak, Alberdania, 1997, (208. or.)]:

1. Irizpide nagusia erabileraren irizpidea da<1>; eta hizkuntza idatziari buruz ari garenez gero, erabilera idatziarena, ezein garai edo idazle mota baztertu gabe, eta "gaurko" --hots, azken ehun urteotako-- erabilera idatzia batez ere kontuan izanik. Ildo honetatik, aurreko belaunaldien hitz sortze lanari begirune bereziz begiratu beharko genioke. Oro har, adigai jakin baterako, idatziz gehien erabili izan den hitza onartu beharko genuke.

2. "Gaizki eratutako hitza" delako irizpideak ez du zentzurik. Horrelako hitzetan ere erabilerak, eta ez bestelako argudioak, izan behar luke egokitasunaren irizpide.

3. Azken urteotan pairatzen dugun diglosia egoeraren ondorio linguistiko kaltegarriak kontua izan beharko genituzke egungo "euskara biziaz" aritzeko orduan. Ildo beretik, Hegoaldekoek soilik osatzen duten "herria" ezin izan daiteke, definizioz ezeren oinarri zuzena.

4. Nazioarteko hitzak --eta bereziki nazioarteko esaldi eta esapideak-- Europako hizkuntza gehienetan erabiltzen direnak dira, ez hizkuntzaren batean --hots, gaztelaniaz-- soilik erabiltzen direnak. Erdal hitz bat ezin daiteke onar, berez, benetan nazioartekoa ez bada. Nazioartekotasun maila gutxienekoa espainolak eta frantsesak berdin erabiltzen dituzten hitzek osatzen dute. Nire iritziz hortik behera jotzerik ez dago: salbuespenak salbuespen, nahiago dut hitz asmatu bat --edo hitz bat asmatu-- gaztelaniazkoa soilik dena onartzea baino. Baina ahal den neurrian gutxieneko maila horretatik gora jo beharko genuke, gure egoeran dagoen hizkuntza batek, salbatuko bada, garbizalea izan behar duelako. Bestalde, nazioarteko hitzak, euskarazko ordain egokirik ez dagoenean eta nazioarteko eremu semantikoan soilik onartuko nituzke. Adibidez, "modern(o)" nazioartekoa da, baina hitz hori erabiltzen duten hizkuntza guztiek ez dute gaztelaniaz erabiltzen den esapide eta esaldi guztietan erabiltzen: cf. alemanez Neuzeit, die neuen Sprachen etab., eta beste horrenbeste errusieraz etab.

5. Hegoaldeko herri euskara erdaldunduena ontzat harturik, gaztelaniakada hutsei euskal itxura apur bat emanik "euskal hitzak" --hala nola aparkaleku, karteldegi, en(tre)presari-- sortzeko joera guztiz galgarria iruditzen zait, Hego Euskal Herria soilik kontuan hartzen duen alegiazko irtenbidea besterik ez denez gero.

Librezale taldearen irizpide orokor batzuk

1. Librezale taldeko kideok ez ditugu behar ditugunean euskal hitzak edo esapideak asmatuko. Asmatzen hasi baino lehenago dauden eta ez dauden hiztegi guztiak arakatuko ditugu.

2. Aurretik egindako itzulpenak eta lokalizazioak kontuan hartuko ditugu. Esaterako, lanabesak, erremintak, tresnak, sinonimoak izanik, testuinguru jakin batean, hiruretatik edozein erabil zitekeen. Baina begiratuko dugu nola erabili diren gure aurretik eta zuzentzekorik ez badago (gogoan, batez ere, Sarasolaren azken hiru irizpideak), aurrera egingo dugu azken urteotako ohiturari jarraiki (hau da, gure adibide honetan, testuingururik erabilienean, betiere Tresnak hobetsiko dugu).

3. Sarasolak gorago aipatu dituen azken lau irizpideak ere kontuan hartuko ditugu. Hedatuak dauden hegoaldeko hainbat termino saihestuko ditugu baldin eta hiztegietan ordain hobeak topatzen baditugu. Irizpide honi jarraiki librezaleko taldeko baten batek, Sarasolari eta Salabururi jarraiki, tekla eta teklatu/klabierra hitzak saihestu zituen hiztegian Beh. marka zutelako eta giltza, giltzadi hitzak erabili zituen bolada batean. Baina ikusita tekla eta teklatu hitzak askoz erabiliago zirela eta atzera bueltarik ez dutela ematen duela, "tekla" eta "teklatu" horiekin aurrera egitea erabaki zuen. (Bizpahiru aukera dagoenean, begiratu daiteke 'Ereduzko prosa gaur', 'Egungo testuen prosa' eta antzeko datu-baseetan hedatuena zein den ikusteko).

4. Hiztegietan Heg. marka, Zah., g.g.er. edo Beh. marka duten hitzak saihestuko ditugu. Ildo beretik, euskalki baten edo batzuen marka daukatenak; hedatuago daudenak hobetsiko ditugu. Betiere Euskaltzaindiak hitz bat hobesteko h., erabiltzeko edo saihesteko e. aholkuei men egiten saiatuko gara.

5. Gure helburua, lokalizazioak, euskara hutsaren bidez, ahalik eta errazen ulertzea izanik, batzuetan ingelesez ondo erroturik dagoen termino bakar bat euskaraz bi sinonimoren bidez edo azalpentxo baten bidez emango dugu. Adibide bat: PDFak editatzeko aplikazio batean, ingelesetik euskaratu beharreko terminoa "Legal", testuingururik gabe. Librezale taldeko kide baten ordaina: "Legal formatua ( 8.5 × 14 hazbete; 216 × 356 mm)". (Formatua hitza eta azalpentxoa erantsiz, legezko(a) edo legala hitzak, oso garden geratuko ez zirelakoan).

Hainbat terminoren gaineko irizpideak

Posta-zerrendan (librezale@librezale.eus), Telegram-Matrix (Riot) taldean (http://telegram.me/librezale), (https://riot.im/app/#/room/#librezale:matrix.org) zein foroetan egindako kontsulten ondorioz hainbat termino ilun edo konplexuen gaineko erabileraz hainbat aholku gomendatu dira nolabaiteko kontsentsuz. Besteak beste:

accesibility

irisgarritasuna

2017/8/9 Telegram-en

add

gehitu

data ezezaguna

admin, administrator

administratzailea

data ezezaguna

archive

artxiboa (fitxategia > file)

2017/8/8 Telegram-Matrixen

authentication

saioa hasteko erabiltzaile, pasahitza eta bestelako faktoreak ematea: autentifikazioa lehenesten zaie identifikazioa eta kautotzeari, nahiz eta Euskaltzaindiaren Hiztegian ez den agertzen.

2022/7/19 Telegram-Matrixen

browser

Interneterako = nabigatzailea

Fitxategietarako = arakatzailea

2020/09/03 Telegram-Matrixen

bug

akats

2017/12/10 Telegram-Matrixen

chat

txat

2023/10/8 Telegram-Matrixen

commit

Git inguruan (Github, Gitlab...) commit mantentzea

2023/10/8 Telegram-Matrixen

delete

ezabatu (kendu > remove)

data ezezaguna

directory

direktorioa (karpeta > folder)

data ezezaguna

===dropdown===adjektiboa goitibeherako

2023/11/24 telegram-matrixen

encrypt-encryption

zifratu-zifratze hobe, enkriptatu-enkriptatze eta kodetu-kodetzea baino (eta decrypt, deszifratu).

2023/7/15 telegram-matrixen

error

errore (akats > bug)

data ezezaguna

facepalm

aiene!

2017/6/3 Telegram-Matrixen

feature

GIS eta CAD arloan elementu

Beste testuingurutan: eginbide, ezaugarri

2017/3/17 Telegram-Matrixen

file

fitxategia (artxiboa > archive)

data ezezaguna

folder

karpeta (direktorioa > directory)

data ezezaguna

hinting

Hizkien tartea

2017/3/6 Telegram-matrixen

insert

txertatu (gehitu > add)

data ezezaguna

issue

Git inguruan (Github, Gitlab...) issue mantentzea

2023/10/7 Telegram-Matrixen

line

Marrazkien testuinguruan: marra

Testu-prozesadoreen testuinguruan: lerroa

2017/3/16 Telegram-Matrixen

link

esteka / estekatu

Saihestuko dugu ingelesez bere horretan ematea.

Lotura/lotu asko erabili da eta itzultzaile automatiko batzuek hobetsi dute, baina badirudi esteka/estekatu gehiago erabili dela ereduzko itzulpenetan.

load

Kargatu Upload > igo

manager

kudeatzailea (adminitratzailea > administrator, admin)

2017/8/8 Telegram-Matrixen

NSFW (Not Suitable For Work)

Eduki hunkigarria (Eduki ez egokia laneko edo hezkuntza giroan)

2023/9/30

play, player

Musika alorrean erreproduzitu, erreproduzigailua

2016/12/15 Telegram-Matrixen

popover

bunbuilo

2017/3/5 Telegram-Matrixen

plot

plot (aditza) = Trazatu; plot (izena) = trazatze

2017/3/15 Telegram-Matrixen

revolve

erreboluzionatu

2017/3/14 Telegram-Matrixen

remove

kendu (ezabatu > delete)

data ezezaguna

rename

aldatu izena. 'Berrizendatu' asko erabili bada ere (12 karaktere), inperatiboan gehiago erabili da: aldatu izena (12 karaktere).

RGB

RGB

2017/11/9 Telegram-Matrixen

root

UNIX erabiltzailea = root

Direktorio nagusia = erro(a)

2020/09/10-11 Telegram-Matrixen

rotate

biratu

2017/3/14 Telegram-Matrixen

sample rate

lagin-tasa 2024/1/2 Telegram-Matrixen

screenshot

pantaila-argazkia

2017/2/22 Telegram-Matrixen

selfie

selfi

2017/2/26 Telegram-Matrixen

sensitive

hunkigarri

2018/6/2 Telegram-Matrixen

sticker

eranskailua

2020/4/11

support

laguntza

2022/8/1 Telegram-Matrixen

stroke

trazua

2017/3/16 Telegram-Matrixen

token

token

2017/8/2 Telegram-Matrixen

To tap

Mugikorretan. Tap egin.

2017/3/25 Telegram-Matrixen

tools

tresnak

tracker

aztarnari

2020/08/05 posta-zerrendan

update

Update ekintzari erreferentzia egiten dion kasuetan eguneratzea terminoa hobesten da. Esate baterako: azken eguneratzea 2017/6/22an.

Update software pakete bati erreferentzia egiten dionean eguneraketa terminoa ikusten da erabilgarri, nahiz eta hiztegietan ez den agertzen. Esate baterako: hiru eguneraketa daude eskuragarri.

Horrela:

Update: eguneratu / eguneratze / eguneraketa (testuinguruaren arabera)

Updated: eguneratuta

%d updates: %d eguneratze / %d eguneraketa (testuinguruaren arabera)

2017/6/21 eta 22 Telegram-Matrixen

upgrade

bertsio-berritu, bertsio-berritze

upload

igo

download > deskargatu, jaitsi

load > kargatu

2023/8/24 Telegram-Matrixen

usability

erabilerraztasuna

2017/8/9 Telegram-Matrixen

view

Marrazketa esparruan: bista

2017/3/13 Telegram-Matrixen

visual style

Estilo bisuala

2017/4/19an Telegram-Matrixen

vulnerability

ahulgune, ahultasuna

2017/3/6 Telegram-Matrixen

···

<1> Baina egun erabiltzen diren termino guztiek ez dute onarpen maila bera. Hona Euskaltermen Terminologia Batzordeak erabiltzen dituen ponderazio-markak terminoen fidagarritasuna adierazteko:

0 Baztertu beharreko terminoa (Terminologia Batzordeak onartzen ez duena).

3 Termino onartua (baina ez lehenetsia, beste bat gomendatzen delako).

4 Termino behin-behinean normalizatua/gomendatua (Terminologia Batzordearen onespenaren zain).

4 Eu+ Termino normalizatua/gomendatua.