[Librezale] [Telegram] Zein hitz itzuli eta zein ez? Itzultzaileon rolari buruz hausnartzen

[Txopi]

Telegrameko @Librezale kanaleko elkarrizketa bat hona kopiatzen dut
taldeko kideen baimen inplizituari esker :-)

-------------------------------------------------------------------

[3:17:35 PM] Julen:
Cookie/Token en inguruan, atzo gauean hausnarketan ibili nintzan...

Kontua bi hitz horiena baino sakonagoa dela uste dut.

Anglosajoiek, 70. hamarkadan zehar teknologia berrietan sortutako
kontzeptu berriei izena ematerako orduan kontzeptuen antzekotasuna dela
eta Token, Cookie edota Ticket bezalako hitzei esanahi berriak ezarri
zizkieten

Urteen poderioz estandarizatu egin dora esanahi berri hauek, eta ez dute
arazorik ingelesez

Itzultzeko orduan aldiz, euren itzulpen zuzena egitea zuzena da? Ala
erderakada bat da? Esanahi berri hauek erabiltzeko ingelesez aberastu
zituzten hitz eta terminoak zuzenean itzuli eta euren baliokideei guk
ere esanahi berriak gehitzea da egokia?
 Ala erabilpen berri horiek gure hizkuntzan barneratzeko beste
metodologia batzuk erabili behar dira?
 Token bati fitxa deitzea ez da telefonoari hurrutizkina deitzearen pareko?
 Hizkuntza klasikoekin egiten den antzera terminologia teknikoa bere
jatorrizko hizkuntzatik gure hizkuntzara ekartzeko orduan ez da hobe
hitza berean mantentu eta gure glosarioan sartzea?
 Uf, gaztelera eta sare terminologiekin konpararuz, ni hub, switch eta
router berean uztearen aldekoa naiz concentrador, conmutador eta
enrutador erabili ordez
 Hitz hauekin ere antzerako zerbait egin beharko genuke token hitzaren
esanahi berri hau token bezala mantenduz gure tiket hitzari esanahiak
zabaldu ordez?
 Zein da hizkuntza zabaltzeko bide egokia kanpotik datorren terminologia
mota honentzat?

[3:39:59 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
Oso gai interesgarria jartzen duzu mahai gainean, nik neuk ez daukat oso
argi, eta banda gris oso zabal bat dagoela uste dut. Esaterako, 2017an
File itzuli ala ez eta zehazki nola itzuli eztabaidatzen jartzea denbora
galera bat da, hiztegi, korpusak, unibertsitate testuak... denak daude
ados. Widget > Trepeta KDEren itzulpenean ikusi nuen lehenbizikoan
arraroa egin zitzaidan, baina hiztegian begiratu eta berehala ulertu
nuen, gaur egun ohituta nago eta nire itzulpenetan erabiltzen dut. CPU >
PUZ aberrazio bat iruditzen zitzaidan, eta Euskaltermen eta itzulpen
memoria askotan agertzen bada ere ez dakit ziur nire itzulpenetan
erabili ala ez, susmoa dut CPU bat zer den badakien jende arrunt askok
ez dakiela zer kristo den PUZ, eta ez du azalpen bat aurkituko hiztegi
guztietan (batzuetan bai). Bukatzeko, hitzen bat aurreko lanetan
itzultzerako orduan adostasun argirik ez dagoela ikusten ez badut, ni
neu, itzulpen ulergaitz bat asmatu beharrean azkenaldian gero eta
gehiago jotzen dut jatorrizko hitza erabiltzera.

Euskaltzaindiak berak garbizalekeria batzuk onartzen ditu, irarkola
Hiztegi batuan dago eta zehazki nork eta noiz asmatu zuen esaten du.
Uste dut laborategi bezalako kasu bat dela, behin erabilera hedatuta
badago ez da oso zehatza esatea hori ez dela euskara, azken finean hitz
guztiak asmatu dira inoiz, kontua da gizartean horiek erabiltzeko
adostasun bat sortzen bada ala ez.
 Jakina, adostasun bat sortu dadin aurretik erabilera bat egon behar da,
eta halabeharrez hasieran gutxiengo batetik hasi beharko da erabilera
hori, hau aitzakia hartuta badago bere itzulpenak ahalik eta modu
ulergaitzenean egiteko bizitza-helburua duenik. Nik neuk, hiztegi
gehienetan edo gutxienez aurreko erabilera zabal eta dokumentatu bat
dituzten hitzak besterik ez erabiltzen saiatzen naiz, baina jakina, nire
asmoa ez da Sabino Araba berria izatea, itzultzaile xume bat naiz eta
benetako jendeak itzulpen horiek erabili ditzan egiten ditut, ez
fantasiazko Euskal Herri baten sorrerarako.

[4:00:57 PM] Julen:
Ados erabat, gainera fantasiazko euskal herri horrek ere komunikatuta
egon behar du inguruarekin eta beraz gainontzeko hizkuntzegatik edaten
jarraitzea ezinbestekoa da
 Beti egin den bezela
 Moldatuz, hitzak asmatuz edota zuzenean gure terminologian sartuz

[4:10:09 PM] obibon:
Ni ez nago siglak itzultzearen alde. CPU, RAM, WiFi... wireless fidelity
esan nahi duela jakin behar da, eta hori harigabeko fideltasuna = HaFi?
DVD, CD...
Oso ulergaitza dirudit siglak itzultzearena.

Gainontzekoan Osoitzekin ados.

[4:10:14 PM] Julen:
Hitz zaharrekin ez dugu arazorik baliokideak ezbderdinak direnean,
mañana gazteleraz bakarra da, euskaraz aldiz goiz eta bihar
esanahientzat bi hitz ezberdin ditugu... zergaitik orduan token fitxa
beti? Zergaitik ez fitxa autotxokeena denean eta tokentxo
autentifikaziorako kate arraro hortaz ari garenean?
 Eta bestea aipatzen ari zareten hitz bihurtu diren akronimoak dira
 CPU praktikan hitz bat da, ez akronimo bat, erabiltzaileen zati handi
batek akronimoaren esanahia ere ez du jakingo... zergaitil orduan
akronimoaren euskaraketa literalera behartu gure burua?
> obibon
> Ni ez nago siglak itzultzearen alde. CPU, RAM, WiFi... wireless
Eta hortz urdina? Duela urte mordo bat, windowserako lehenengotako
toshiba bluetooth driverreran diente azul erabiltzen zuten

[4:13:20 PM] obibon:
Hortz urdina! :joy::joy::joy:
 Wikipedian irakurrita, Danimarkako errege baten izenetik dator...

[4:19:58 PM] -mnx-:
Hizkuntza bakoitzak bere hitz egiteko modua badu, zeozelan esatearren,
gure hizkuntzaren berbekin zer ikusirik ez duten siglak erabili behar
ditugu?

Batez ere, aukera eta posiblea denean?

MP3 (emepe hiru) esateak zer da ba adibide gisa? Euskaraz esaten hasi
nintzenean jendeak tontotzar hartzen.nindun, baina zorionez
normalizaziora bilakatu da.

Hortaz, jendartean normalizatua dagoenari balorea kendu gabe,
denborarekin euskarari tartea zabaltzerako bidean jorratu beharreko
hiztegiak dira; teknikoak gainera.

Guzti honen erroan, hurrengo galderari erantzun behar diogu, batez ere,
hizkuntzari eman behar jakon balioa haintzat hartuz: sabinistak gara,
edo ez?

Gora Tele5 (tele bost), antena3 (antena hiru), eta La6 (La seigarrena)

[4:22:56 PM] Julen:
sabinistak edo sandinistak? :joy:

[4:29:20 PM] xalba:
Bakoitzaren esperientzien araberakoa da hau.

Ipini duzun adibide bat, PUZ, neretzako Prozesatzeko Unitate Zentrala
da. Ez zait arrotza, ingelesez ikusten dudanean ere neretzako esanahi
bera duelako, Control Process Unit.

Trepeta Widget bezala Hizkuntzarako Politika Sailburuordetzak itzuli
zuenean, hiztegian begiratu behar izan nuen. Ez nuen hitza ezagutzen.
Orain neuk ere erabiltzen dut.

Jakintza eremu hontatik at ere gauza bera gertatzen da. Orain oso
"modan" ipini den "sukaldatu" hori arrotz egiten zait, nahiz senide eta
lagun batzuk oso gustura erabiltzen duten. Neri bazkaria/afaria
gertatzea erosoago zait.
 Badago beste termino bat, "memoriaren" ordez "oroimena", neri oso
logikoa zaidana baino inork horrela erabiltzen ez duenez erabiltzen ez
dudana.

Duela urte mordotxo bat lanean ari nintzen enpresako euskara
teknikariari galdetu nion zergatik ez. Elektronikoa izan arren funtzio
berdinari buruz ari baginen, gaztelaniaz "memoria" erabili ingeleseko
"memory"-ren ordez. Baino euskaraz gaztelerakoa hartu.

Oso argi zuen "oroimena" ez erabiltzearena. Argudioak eman nizkion eta
egun batzuetara onartu zidan ez zegoela arrazoi objetiborik.
 Ez dago arau finkorik. Erabilerak berak balidatzen ditu batzuk eta
baztertzen ditu beste batzuk.
 Hizkuntza bizirik dagoenaren seinale??

[4:41:47 PM] Julen:
Dudik gabe, eta hizkuntza bizi hortan itzultzaileak pisua duenez ez haiz
itzultzaile xumea @Osoitz , hizkuntzaren moldalketan izugarrizko
erantzunkizuna duen sabinoren ondorengo espirituala baizik :joy::joy::joy:

[4:45:51 PM] xalba:
Utzi hilakoak pakean, horrenbeste espiritu gora eta behera mamutzar
bihurtuko zaizkigu azkenean :stuck_out_tongue_closed_eyes:

[4:49:16 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
> xalba
> Ez dago arau finkorik. Erabilerak berak balidatzen ditu batzuk e
Hor dago gakoa, gaur egun orokorrean ordenagailuaren memoria deitzen
dugun horretarako oroimen erabili izan zuenik badago [1], eta erabaki
oso natural bat zen
aurrekari gutxi zeudenean, zergatik ez? Baina gaur egun ez da erabilera
hori entzuten, badirudi prozesu biologikoarentzat erreserbatu dugula
euskaldunok, eta burugogor guztien kontrara aritzea energia xahutzea da,
oso desberdintasun txikia dago berezitasun gutxi batzuk dituen itzulpen
bat egitetik, jendeak ulertzen ez duelako edo deseroso egiten zaiolako
erabiliko ere ez den itzulpen bat egitera. Nork ez du inoiz itzulitako
aplikazio bat ingelesera pasatzeko mo fitxategia ezabatu errazagoa
zitzaiolako ingelesez ulertzea?

[1] http://www.karmelaldizkaria.eus/hemeroteka/pdf/1986/02/Karmel_1012.pdf
[Karmel_1012.pdf] 706 KB

[4:52:46 PM] xalba:
Aldiz sukaldatzea...
 Kozinatzea erabiltzen dutenak badaude, orduan zergatik aldatu?

[4:54:36 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
Nik ez daukat arazo handirik sukaldatu hitzarekin, agian ezjakintasuna
da, ulertzen dut.
 Oroimen ere ulertzen dut, baina kasu horretan erraza da dokumentatzea
eta ordenagailuarentzat ez dela sarri erabiltzen ikustea

[4:55:31 PM] xalba:
Arazorik neuk ere ez. Arrotza zait. Entzunaren poderioz arrunt
bilakatuko dena agian.

[5:13:30 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
> Julen
> Dudik gabe, eta hizkuntza bizi hortan itzultzaileak pisua duenez
Bai, badugu erantzukizuna, lehen hiztegietan agertzen ez ziren hitzak
orain agertzen dira eta EuskalGNUren lanak horretan badu pisua.
Errealitatearekin kontaktua galdu gabe hizkuntzak aurrera egiten
laguntzeko oreka mantentzen jakin behar da. Orain gu denok memoriaren
ordez oroimen erabiltzea erabakiko bagenu, agian gizartearen ohiturak
aldatzeko gaitasuna izan genezake, nik bakarrik egiten badut nire
itzulpenak berezitxo izatetik ez zen pasako kontua.

[5:39:11 PM] Ander Elortondo:
Echa un vistazo al Tweet de @Sir_Mathius:
https://twitter.com/Sir_Mathius/status/885167299493322752?s=09
El Sir
Este video de 2 minutos te enseña más que la UADE en 4 años.
https://t.co/MVLYZpi5rP
[Photo]
 Liderra zer den...

[5:40:59 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
"Liderra behar dugula dio liderra izan nahi duenak"
 Nire apustua orain badakizue zein den, elkarlanerako tresnak erabili,
behin pertsona bat troll bat ez dela ikusita, den dena aldatzeko baimena
eman, eta eboluzio natural bat baimentzea.

[5:45:12 PM] Ander Elortondo:
Bideoan ikusten den bezala, lidertza besteek emandakoa da.  Ez da
norberaren hautua

[5:46:07 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
Egi osoa

[6:19:57 PM] xalba:
PUZ, sukaldatu, oroimena argumentazioan adibide gisa erabili ditut.
Besterik ez.

[6:28:50 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
Jar ditzagun beste adibide batzuk. Audacity-ri buruz Wikian idatzi nuen
testuan "argilitza" Xabier Aramendik asmatutakoa zela esan nuen, baian
ez da, aurreko erabilera bat aurkitu nuen astelehenean:
http://www.euskerazaintza.org/force-download.php?FileName=PDF/Bedita/Liburuak/KIMIA
Jauregi`tar Gabirel.pdf

Seigarren orrian agertzen da beste hitz batzuekin batera espainolera
itzulita, gehienak erabat arrotzak zaizkit eta ez dira hiztegi eta
korpusetan agertzen. Erraz ondorioztatu daiteke garai bateko
garbizalekeria giroan idatzitako liburu bat dela eta beraz hitz horiek
asmakeriak izan daitezkeela pentsatzea ez da zoramena.

Gaur egun hiztegia begiratu gabe ere edonork Latinezko spectrum euskaraz
espektro gisa itzuliko luke, eta hiztegietan begiratuta ere ez du beste
aukerarik aurkituko. Anderren bideoan argilitza ligatu gabe itzuli zen
etxera. Orain bat-batean gizarteak atzera botatako hori itzultzaile
ofiziala izatearen indarra baliatuz gizartean berriro lepotik behera
sartzen saiatzea ez zait onargarria iruditzen.
 Onargarria eta positiboa iruditzen zait kanpoko hitzak barra barra eta
pentsatu gabe ekartzea ekiditen saiatzea, adibidez jada baditugun hitzei
bueltatxo bat emanez, (token > fitxa), baina oso ondo non jarri ez
dakidan marra bat dagoela uste dut.

[6:38:17 PM] Gorka Azk:
Marra hori guztion artean mugituko dugu etengabe, adibide klaskoa:
futbola eta saski-baloia. Zuetako batzuek token hobetsiko zenukete, nik
gaur, fitxa. Hemendik denbora batera, auskalo.
 Adostasuna bilatu behar da, baina adostasunik gabe ere bizi behar.
[6:45:11 PM] Julen:
> Osoitz Elkorobarrutia (Librezale)
> Onargarria eta positiboa iruditzen zait kanpoko hitzak barra bar
Ados, baina hitzei emandako buelta propioa izan daiteke, hizlariek
askatasunek hizkuntzari egindako buelta.
 Kanpoko hitzak barra barra ekartzea negatiboa izan daitekeen bezalaxe
kanpotik kontzeptu berriak izendatzeko hizkuntzari emandako bueltak
barra barra ekartzea ere ez da hobea

[6:50:31 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
Jakin nik itzulpenean token bezala utzi dudala, erreflexioa bera da
positiboa, emaitzak emaitza.

[7:09:58 PM] Osoitz Elkorobarrutia (Librezale):
Bide batez, inork ba al daki zer

-------------------------------------------------------------------

Posta zerrendan zaudetenok zerbait gehitu nahi izanez gero (Telegramen
ere egon ala ez), aurrera mesedez. Mailmaneko kanal publiko honetan
esandakoak erraz estekatuko ditugu Telegramen kanalean jende guztiak
eztabaida hau jarraitzeko aukera izan dezan.

Goraintziak,
Txopi.